ტრა­დი­ცი­უ­ლი, მა­მა­პა­პუ­რი თო­ხ­ნა დღემ­დე მი­წის და­მუ­შა­ვე­ბის ერ­თ-ერთ სა­უ­კე­თე­სო გზად ით­ვლე­ბა... ინ­ჟი­ნერ-ტექ­ნო­ლოგ­მ­ა, პრო­ფე­სო­რ­მა გა­ი­ოზ ერა­ძემ მსოფ­ლი­ო­ში პირ­ვე­ლი მე­ქა­ნი­კუ­რი თო­ხი შექ­მნა. ავ­ტო­რი ამ და სხვა სა­ინ­ტე­რე­სო გა­მო­გო­ნე­ბე­ბის შე­სა­ხებ გვე­სა­უბ­რე­ბა. 

- თო­ხი ნი­ა­და­გის კულ­ტი­ვი­რე­ბის სა­უ­კე­თე­სო ტექ­ნო­ლო­გი­უ­რი სა­შუ­ა­ლე­ბა­ა, მი­წის სა­უ­კე­თე­სო სტრუქ­ტუ­რას იძ­ლე­ვა, ამი­ტო­მაც არის ის­ტო­რი­უ­ლად შე­უც­ვლე­ლი. ამ­გვარ მე­ქა­ნი­კურ თოხს მსოფ­ლი­ო­ში ანა­ლო­გი არა აქვს. თო­ხი დარ­ტყმი­თი მე­ქა­ნიზ­მი­ა, მე­ქა­ნიზმს კი სა­ერ­თოდ, დარ­ტყმა არ უყ­ვარს. ამი­ტო­მაც მინ­დო­და ისე­თი მე­ქა­ნიზ­მი შემექ­მნა, რო­მე­ლიც დარ­ტყმა­საც აი­ტან­და და მი­წა­საც და­ა­მუ­შა­ვებ­და. პირ­ვე­ლი ცდა უშე­დე­გო აღ­მოჩ­ნდა, ნა­მუ­შე­ვა­რი გა­და­ვაგ­დე. მე­რე მივ­ხვდი, რა უნ­და შე­მეც­ვა­ლა, გა­მო­გო­ნე­ბამ ასე იცის, უცებ გა­გი­ნათ­დე­ბა გო­ნე­ბა, რა­ღაც და­გარ­ტყამს თავ­ში, რო­გორც ურო. გა­მო­ვი­და მშვე­ნი­ე­რი მან­ქა­ნა, რო­მე­ლიც თან და­დი­ო­და და თან თოხ­ნი­და, აღ­მარ­თზეც შე­ეძ­ლო ას­ვლა. 

- რო­გორ მიხ­ვე­დით მე­ქა­ნიზ­მის მუ­შა­ო­ბის ამ პრინ­ცი­პამ­დე?
- საქ­მე ის არის, რომ კუ­ლი­სუ­რი მე­ქა­ნიზ­მი გა­მო­ვი­ყე­ნე, ბერ­კეტ­თა გარ­კვე­უ­ლი სის­ტე­მა მან­ქა­ნის სვლის შე­საც­ვლე­ლად. ეს გა­მო­გო­ნე­ბა ძალ­ზე გახ­მა­ურ­და, სა­ავ­ტო­რო მოწ­მო­ბაც ავი­ღე. მე­ქა­ნი­კურ თოხს უპი­რა­ტე­სო­ბას ისიც ანი­ჭებს, რომ ნი­ა­დაგს გრა­ნუ­ლო­ვან სტრუქ­ტუ­რას უნარ­ჩუნ­ებს, მი­წის და­მუ­შა­ვე­ბი­სას მე­ქა­ნიზ­მის სა­მუ­შაო ორ­გა­ნო­ე­ბი სა­რე­ვე­ლა­თი არ ბინ­ძურ­დე­ბა, თო­ხის სრუ­ლი ანა­ლო­გიაა და თვით­გაწ­მენ­და ხდე­ბა. მი­წის ფრე­ზე­რი­რე­ბა­ა, ღარ­ვა კი ნი­ა­დაგს ამ­ტვე­რი­ა­ნებს; რო­ცა კა­ხეთ­ში, კაჭ­რეთ­ში მის გა­მო­საც­დე­ლად წა­ვე­დით, ყვე­ლა­ზე სა­რე­ვე­ლი­ან ვე­ნახ­ში "გა­უშ­ვეს", ამას თუ გა­თოხ­ნი­სო... ხნუ­ლი რომ გა­შავ­და, თვა­ლებს არ და­უ­ჯე­რეს. 

- რამ­დენ ხანს შე­ეძ­ლო ეთოხ­ნა?
- ამ თო­ხის ფარ­თო მოხ­მა­რე­ბის საგ­ნად ქცე­ვას ხე­ლი იმან შე­უ­შა­ლა, რომ იმ­ხა­ნად საბ­ჭო­ეთ­ში პა­ტა­რა ბენ­ზი­ნის ძრა­ვე­ბი არ არ­სე­ბობ­და, ერ­თა­დერ­თი, ვე­ლო­სი­პე­დის ძრა­ვა იყო, საკ­მა­ოდ უხა­რის­ხო, ამი­ტომ ის ხში­რად ქრე­ბო­და, ხურ­დე­ბო­და, დიდ­ხანს ვერ მუ­შა­ობ­და. 31-ე სა­ა­ვი­ა­ციო ქარ­ხა­ნა­ში, მე­რე თბი­ლი­სის ჩარ­ხმშე­ნე­ბელ ქარ­ხა­ნა­ში დამ­პირ­დნენ, ასეთ ძრავას ჩვენ გა­ვა­კე­თებ­თო, მაგ­რამ არ მო­ხერ­ხდა. ერ­თხელ, "კომ­სო­მოლ­სკაია პრავ­დის" კო­რეს­პონ­დენტს, რომ აღარ შე­მეშ­ვა, კითხ­ვა­ზე, რა უშ­ლის ხელს ამ თო­ხის სოფ­ლის მე­ურ­ნე­ო­ბა­ში ფარ­თოდ და­ნერ­გვა­სო, ვუ­პა­სუ­ხე:სო­ცი­ა­ლის­ტუ­რი წყო­ბა-­მეთ­ქი! დღეს სი­ტუ­ა­ცია შე­იც­ვა­ლა, უცხ­ო­უ­რი წარ­მო­ე­ბის შე­სა­ნიშ­ნა­ვი ძრა­ვე­ბი გა­მოჩ­ნდა, ორი ცხე­ნის­ძა­ლი­ა­ნი მე­ქა­ნიზ­მია სა­ჭი­რო და სულ ვფიქ­რობ, ხომ არ გა­ვაგ­რძე­ლო ამ გა­მო­გო­ნე­ბის სრულ­ყო­ფა­ზე მუ­შა­ო­ბა?! ელექ­ტროძ­რა­ვის გა­მო­ყე­ნე­ბა არ მინ­და, ის მიბ­მუ­ლი­ა, უნ­და მის­წი­ო-­მოს­წი­ო, ნა­თე­სებ­ში შეხ­ვი­დე, გა­მო­თოხ­ნო; უფ­რო ბენ­ზი­ნის ძრა­ვა გა­მოდ­გე­ბა, მა­შინ თო­ხი დიდ­ხანს იმუ­შა­ვებს. და­სარ­ტყმე­ლ მე­ქა­ნიზ­მებ­ზე მუ­შა­ო­ბამ ისე გა­მი­ტა­ცა, თო­ხის შემ­დეგ პნევ­მა­ტუ­რი ჩა­ქუ­ჩი შევ­ქმე­ნი, რომ­ლი­თაც ვიბ­რა­ცია ოთხ­ჯერ შემ­ცირ­დე­ბა სა­ხე­ლურ­ზე, შე­სა­ბა­მი­სად, ადა­მი­ა­ნის ხელ­ზე, რაც და­ა­ვა­დე­ბებს იწ­ვევს. მუ­შებს, რომ­ლე­ბიც მუქ­ლო­ნებ­ზე მუ­შა­ობ­დნენ, რამ­დე­ნი­მე თვის შემ­დეგ პენ­სი­ა­ზე უწევ­დათ გას­ვლა... პნევ­მო­ჩა­ქუ­ჩე­ბი სა­ა­ვი­ა­ციო მრეწ­ვე­ლო­ბა­შიც გა­მო­ი­ყე­ნე­ბა, თვით­მფრი­ნა­ვის გარ­საც­მელ­ში, ამ სა­კითხ­ზე ავი­ა­კომ­პა­ნია "ბო­ინგს" და­ვუ­კავ­შირ­დი. ასე შევ­ქმე­ნი უვიბ­რა­ციო პნევ­მო­ჩა­ქუ­ჩი. ახ­ლა მინ­და, ნა­თე­სე­ბის მორ­წყვის ახალ ტექ­ნო­ლო­გი­ებ­ზე ვი­მუ­შა­ო. ინ­ტერ­ნეტ­ში ვნა­ხე სა­ინ­ტე­რე­სო სქე­მა, რო­მელ­შიც ჰიდ­რავ­ლი­კუ­რი დარ­ტყმე­ბით წყა­ლი ზე­მოთ ადის; შე­მიძ­ლია კონ­სტრუქ­ცი­ის და­მუ­შა­ვე­ბა, რომ ამ წყლით გარ­შე­მო ნა­თე­სე­ბი მო­ირ­წყას. 

ნინო კვიტაშვილი