რაოდენ ფანტასტიკურად არ უნდა მოგეჩვენოთ მთაცებალი ანუ მწერიჭამია მცენარეები მართლა არსებობენ. ისინი იზრდებიან ისეთ ნიადაგზე, რომელიც სრულიად არანაყოფიერია, ამიტომ გამოიმუშავეს გადარჩენის უნიკალური სტრატეგია – იკვებონ ცოცხალი ნადავლით.

მსოფლიოს მაშტაბით მათი 450 სახეობა არის აღმოჩენილი, რომლებიც 6 ოჯახში ერთიანდებიან. ისინი შეიძლება გაიყონ 5 ჯგუფად:

1. ამ ჯგუფის მცენარეებს მწერების დასაჭერად აქვთ ე.წ. ქოთნები და მილის მსგავსი "სანადირო ორგანოები”;

2. ამ ჯგუფის მცენარეებს მწერების დასაჭერაში ეხმარებათ ე.წ. კბილები;

3. მესამე ჯგუფს გააჩნიათ წებოვანი ან ლორწოვანი ფოთლები;

4. მეოთხე ჯგუფს – "შემწოვი ერგანოები”;

5. ხოლო მეხუთეს – მარწუხები.

მტაცებელი მცენარეები ქოთნისმაგვარი ფოთლებით.

სარაცენია მიეკუთვნება მტაცებელი მცენარეების პირველ ჯგუფს.მწერების მოსაზიდად მისი ფოთლები კაშკაშადაა შეფერილი და მოფენილია ჯირკვლებით. ქოთნისმაგვარი ფოთლები დაფარულია წამწამებით, რომლებიც იჭერენ მწერებს. ფოთლის ზედაპირი შეიცავს მოტკბო ნარკოტიკულ ნივთიერებას, რომელის აბრუებს მწერს და მოძრაობის ფუნქციებს უქვეითებს.

არსებიბს სარაცენიას მსგავსი მტაცებელი მცენარეები რომლის მილებში ანე ქოთნებში არის სითხე რომელშიც მოხვედრილი დამხრჩვალი მწერი იხრწნება, ხოლო გახრწნილ პროდუქტებს მილის კედლები ირუტავენ. თემცა არსებობს ისეთი მწერებიც რომლებიც ასეთ პირობებში კარგად მრავლდებიან. მაგ.: კოღოს ჯიში Wyeomyia smithii, ცხოვეობს სარაცენიას ქოთანში. მისი მუდმივი მობინადრეა, ასევე,Misumenops nepenthicola.

სარაცენია

"კბილებიანი” მტაცებელი მცენარეები

ჩრდ. ამერიკის აღმოსავლეთ ნაწილის ტორფიან ჭაობებში გვხვდება მწერიჭამია მცენარე – ე.წ. ვენერას ბუზიჭამია. მისი თითოეული ფოთოლი გაყოფილია ორ ნაწილად. ქვედა ნაწილი მცენარეს ჰაერიდან საკვებს აწვდის, ზედა – სანადირო ორგანოა. ის შედგება ორი მოძრავი ნივთისაგან, მათ კიდეებზეგანლაგებულია ბასრი კბილები. თითოეული ნაკვთის ზედაპირზე არის 3 გრძელი დრეკადი ჯაგარი. გარდა ამისა,ნაკვთების მთელი ზევითა მხარე მოფენილია მრავალი წვრილი წითელი ჯირკვლით.

საკმარისია მწერი ამ 6 ნაკვთიდან ერთ-ერთს შეეხოს,რომ ნაკვთები შეერთდება, კბილები ერთმენეთს ეჭდობა. მწერი ორ ნაკვთს შორის ემწყდევა.ამ დროს ჯირკვლები ერთდროულად იწყებენ გამჭვირვალე მჯავე სითხის გამოყოფას, იგი ცილების გადამმუშავებელ ფერმენტს შეიცავს. საკვების შეწოვის შემდეგ ნაკვთები ერთმანეთს სცილდება და თავდაპირველ მდგომარეობს უბრუნდება (ეს გრძელდება ერთიდან სამ კვირამდე).

ვენერას ბუზიჭამია

წებოვანი ფოთლების მქონე მტაცებელი მცენარეები

მესამეჯგუფის მტაცებელ მცენარეებს მიეკუთვნება დროზერა და ცხიმურა.

დროზერა მოწითალო-მწვანე ფერის პატარა მცენარეა. ფოთლის ფირფიტის ზედა მხარეზე და კიდეებზე 25-მდე წამწამი აქვს. ეს წამწამწბი გამოყოფენ ლორწოვან ნივთიერებას და ასავე ფერმენტბს, რომელთა საშუალებითაც ხდება ცილების გადამუშავება.

დროზერა

ცხიმურას აქვს ხასხასა ფოთლის ფირფიტის ზედაპირი, რომელიც დაფარულია ლორწოთი, რის გამოც ცხიმწასმულს ჰგავს. აიტომაც დაარქვეს მას ცხიმურა. ფოთოლზე მიკრული მწერი მასზე არსებულ ჯირკვლებს აღიზიანებს, ჯირკვლები კი დავის მხრივ, საკვების მომნელებენ წვენს გამოყოფენ.

"შემწოვი ორგანოების” მქონე მტაცებელი მცენარეები

მტაცებელი მცენარეების მეოთხე ჯგუფს მიეკუთვნება ე.წ. წყლის სანთელა (Urticularia). მისი ძლიერი დანეკვთული ფოთლები თავისუფლად დაცურავენ წყალში. წყლის ზემოთ ჩანს მხოლოდ ღერო და საკმაედ დიდი ხასხასა ყვითელი ხვავილები. მას ფოთლებზე აქვს პაარ-პატარა ბუშტები, ამითომ მას მეორენაირად ბუშტოსანს უწოდებენ.თითოეულ მუშტს აქავს შესასვლელი, "პირის” ნასვრეტი, მის ნაპირზე კი განლაგებულია უხეში, წაწვეტებული ჯაგრები. ბუშტები იწოვენ წედ დამჯდარ მწერებს, რომლებიც უკან გამოსვლას ვეღარ ახერხებენ, რადგან ბუშტის სარქველი აქარ იხსნება.

წყლის სანთელა

მარწუხებიანი მტაცებელი მცენარეები

ასეთ მცენარეებს მიეკუთვნება გენლისეა (Genlisea), რომელიც ხშირად გვხვდება ბუშტოსანთან ერთად. იგი წყალში ბინადრობს. მის ფოთლებზე განლაგებულია ბეწვები, რომლებიც პატარა მარწუხებს მოგვაგონებს. გენლისეა მსხვერპლს სწორედ ამ მარწუხებით იჭერს, მათ ბოლოებზე მოთავსებულია ჯირკვლები, რომლებიც მოტკბო ნივთიერებას გამოყოფენ. სწორედ ეს ნივთიერება იზიდავს მწერს.

გენლისეა

გენლისეა საკმაიდ ფართოდ არის გავრცელებული მსოფლიოში. ზემოთ ნაჩვენებია მისი გავრცელეის არე.

საინტერესო ცნობები

• ყველაზე დიდი ქოთნისმაგვარი ფოთლები აქვს ნეპენტესს (Nepenthes). მას თაგვებისა და პატარა ჩიტების დაჭერაც კი შეუძლია.
•  სარაცენიას მოლების სიგრძე ზოგჯერ 1 მეტრს იღწევს.
• ყველაზე დიდი ყვავილი აქვს რაფლეზიას. მისი დიამეტრი 1 მეტრს აღწევს. იგი არის როგორც მტაცებელი ასევე პარაზიტი მცენარეც. ის ხშირად ვაზის ღეროზე იზრდება. ის დიამეტრით რეგორდცმესია როგორც მტაცებელ მცენარეებში, ასევე მთელ მსოფლიოში.
• ყველა მწერიჭამია მცენარეს შენარჩუნებული აქვს ნიადაგიდან და ჰაერიდან მიღებული არაორგანული ნივთიერებით  ჩვეულებრივი კვების უნარი.

ნეპენტესი

გენლისეა

დროზერა

რაფლეზია

სარაცენია