aqarTvelos mtknari wylebis TiTqmis yvela Tevzi, gambuziis garda, mravldeba qviriTobiT - mdedri debs qviriTs romelsac mamali anayofierebs. sqesobriv simwifes sxvadasxva jiSebi asakSi aRweven. ase magaliTad qariylapia cxovrebis meore weliwadze, gvelTevza merve da svia ki meTerTmete weliwadze mwifdeba. rogorc wesi Tevzebi qviriToben ramodenimejer Tasici cxovrebis ganmavlobaSi, arian iseTebic romlebic qviriTobis Semdeg iRupebian (oraguli da gvelTevza). Tevzebi romlebic didxans cxovroben, asakTan erTad kargaven qviriTobis unars (qariylapia da goWa).

Tevzebis umravlesoba qviriTobs gazafxulze. Wafala, ripusi, peledi, kalmaxi ki Semodgomaze.

sxvadasxva jiSis Tevzi qviriTobs wylis sxvadasxva temperaturaze. ase oragulisebrTagani 3-8 gradusze, qorWila 7-8 gradusze, nafota 10 gradusze, kaparWina 12-14 gradusze, kobri da goWa 15 gradusze maRla.

qviriTobis xangrZlivoba jiSebs gansxvavebuli aqvT. oraguli, qorWila, qariylapia, nafota, qviriToben mokle periodis ganmavlobaSi, erT etapad. sazani, karCxana, guwu, bluka, Ciqvi qviriToben ramodenimejer, ase rom vTqvaT porciulad. aseTi porciuli qviriToba jiSis gadarCenisTvis Zalzed momgebiania. magaliTad wyalsatevSi wylis donis mkveTri vadrnisas daiRupeba mxolod qviriTis nawili. garda amisa porciuli qviriTobisas gamoCekili lifsitebis koncentracia gadaWarbebuli ar aris da sakvebi yvelas yofnis. qviriTobis adgilebi mravalferovania. yvelaze xSirad Tevzebi qviriToben, dabal, kargad gamTbar wyalze. goWa da qariylapia upiratesobas datboril velebs aniWeben. qorWila, karapWina da nafota sanapiro balaxs. kalmaxi, wvera da qaSapi qvian Cqerebs.

saqviriTe adgilis SerCeva, sxvadasxva jiSis mier, ar aris SemTxveviTi. es damokidebulia qviriTis Tvisebebze da gamoCekili lifsitas cxovrebis unarianobaze. magaliTad Werexs, qaSaps, tobs qviriTi Zalzed wepovani aqvs, rac xels uSlis mis dinebiT gariyvas. maT lifsitebs sinaTlis eSiniaT da isini qvebSi imalebian, rac icavs maT mtaceblisgan.

webovani qviriTi aqvs wynar wylebSi moqviriTe Tevzebsac. aseT pirobebSi qviriTi ukeT viTardeba wylis Sua SreSi, vinaidan fskerze misi ganviTarebisTvis Jangbadi ar aris sakmarisi. gamoCekil lifsitebs ki Tavze aqvT jirkvlebi, romlebic webovan nivTierebas gamoyofen, risi saSualebiTac isini zedapirTan axlos arsebul wylis mcenareebs ewebebian, rac maT aZlevT saSualebas ganviTardnen ukeTes pirobebSi.

Tevzebis umetesoba qviriTobs Tavisi mudmivi binadrobis adgilebTan axlos. zogi jiSebi ki saqviriTe migracias akeTeben. yvelaze Sors gvelTevza migrirebs, sargasis zRvaSi. aseve didi migracias akeTeben oragulebi. mcire saqviriTe migraciebs awarmoeben kaparWina da farga.

qviriTobisas rogorc wesi masiuri xasiaTi aqvs. masSi erTdroulad monawileoben bevri mamri da mdedri egzempliarebi. masiurad qviriTobs kaparWina da qorWila. zogierT Tevzs axasiaTebT e.w. "budis" qviriToba, romlis drosac procesSi mxolod erTi mdedri da ramodenime mamri iReben monawileobas. ufro iSviaTad gvxvdeba wyviluri qviriToba (erTi mdedri - erTi mamri). ese qviriTobs loqo da zrdili goWa.

umetes SemTxvevaSi qviriTobis Semdeg Tevzi tovebs saqviriTes da ar zrunavs Tavis STamomavlobaze. am TvalsazrisiT mkveTrad gamoirCevian oragulebi, romlebic qviriTobamde yvela sxva Tevzebs gandevnian saqviriTe adgilebidan. garda amisa isini qviriTs deben saguldagulod fskerze amoTxril ormoSi da faraven mas wvrili kenWebiT an qviSiT.

zrunaven Tavis qviriTze loqoebic. mamri icavs saqviriTe "budes" lifsitebis gamoCekvamde. Cveni wylebis yvelaze mzrunvel mSoblad samekala iTvleba. igi aramarto ikeTebs saqviriTe budes wyalmcenareebisgan, aramed icavs qviriTsac da gamoCekil lifsitebsac.

sxvadasxva jiSis Tevzebi qviriTis gansxvavebul raodenobasac deben. yvelaze bevri qviriTi (milionze meti) aqvs goWas, fargas, da Ciqvs. sakmaod mcire oraguls da kalmaxs. qviriTis didi raodenoba ganpirobebulia lifsitas maRali sikvdilianobiT. magaliTisTvis getyviT rom kaparWinas 100000 qviriTidan, saqviriTe asakamde mxolod 2-3 mdedri miaRwevs.

gazafxulze moqviriTe Tevzebis qviriTi sakmaod swrafad viTardeba. goWas lifsita iCekeba 6-8 dReSi.

SemodgomiT moqviriTe TevzTa qviriTi ki 5-6 Tve viTardeba. piriqiT SemTxvevaSi gamoCekili fsita sakvebs ver moipovebs.

gamoCekili lifsitebi garkveuli periodis ganmavlobaSi ikvebebian mis mucelze mimagrebul cximovani apkidan da bunebrivi sakvebis Wamaze gadadian mxolod am maragis amowurvis Semdeg.

Tevzis zrdis tempi da zoma, romelsac igi aRwevs, sxvadasxva wyalsatevSi gansxvavebulia da damokidebulia garemos hidrobiologiuri Tvisebebisgan, romelnic Tavis mxriv damokidebulia fiziko - qimiur, klimatur da niadagobriv Tvisebebze (wyalsatevis).

hidrobiologiuri reJimis mixedviT ganasxvaveben: mciresakvebian, sakvebian da usakvebo wyalsatevebs.

mciresakvebiani wyalsatevebi gamoirCevian gamWvirvale da civi wyliT, sakvebi marilebis simciriT. wylis reaqcia neitralurTan axlo, JangbadiT gajereba dadebiTi, fskeri qviania an qviSiani, sustaT ganviTarebuli wylis mcenareulobiT. eseTi wyalsatevebi ZiriTadad maRalmTian raionebSia ganlagebuli.

sakvebian wyalsatevebSi wyali naklebad gamWvirvalea, kvebadi marilebic zomierad aris gajerebuli. wylis reaqcia da Jangbadis reJimi gansxvavebuli, fskeri Slamiani an qviSiani, kargad ganviTarebuli mcenareulobiT. aseTi tipis wyalsacavebs ganekuTvneba mdore mdinareTa umetesoba da dablobis tbebi. usakvebo wyalsatevi gamoirCeva muqi feris wyaliT, mJave reaqciiT, Jangbadis naklebobiT. aseTi tbebi aris kolzeTis dablobze.

Tevzis yoveli jiSi irCevs garkveuli tipis wyalsatevs, sadac igi saukeTesod viTardeba. kalmaxi mciresakvebian, kaparWina, farga da qariylapia sakvebians. bunebaSi aris bevri wyalsatevi, romelsac gardamavali mdgomareoba ukavia. aseT wyalsatevebSi Znelia viwinaswarmetyveloT Tevzis zrdis tempi. meTevzes ki pirvel rigSi ainteresebs Tu ra zomis Tevzze unda qondes gaTvla ucnob wyalsatevze Tevzaobisas. amisTvis ar aris saWiro detalurad SeiswavloT wyalsatevi, zrdis tempebs Tqven pirvelive daWerili TevziT gaarkvevT.

magaliTad qorWila normaluri zrdis pirobebSi 2 wlis asakSi 20 grams, 3 wlis asakSi 50-60 grams, da 4 wlis asakSi 150 grams aRwevs.

Tu gairkveva rom Tqvens mier daWerili da Seswavlili egzempliari 5 wlis asakSi 50 grams iwonis eseigi misi zrdisTvis aq cudi pirobebia da misi maqsimaluri zoma am wyalsatevSi 200 gramze meti ar iqneba.

Tevzis asakis gansazRvra misi qercliT SeiZleba. Tevzis zrdasTan erTad izrdeba misi qerclic, es xdeba qvevidan axali, ufro didi qerclis warmoqmniT, ase rom asakTan erTad qerclis sisqec izrdeba da igi erTmaneTze mikrul firfitebs hgavs. swored am firfitebis muqi sazRvrebiT e.w. asakobrivi rgolebiT, iTvlian Tevzis asaks (10_T jeradi gadidebisas es ukeTesad Cans).

Tevzis zrdis tabula
(optimalur pirobebSi)

nafota - 1 wlis 7 g. - 2 wlis 20 g. - 3 wlis 40 g. - 4 wlis 70 g. - 5 wlis 110 g.

kaparCxana - 1 wlis10 7 g. - 2 wlis 40 g. - 3 wlis 80 g. - 4 wlis 140 g. - 5 wlis 300 g.

kaparWina - 1 wlis 40 g. - 2 wlis 100 g. - 3 wlis 250 g. - 4 wlis 500 g. - 5 wlis 1100 g.

goWa - 1 wlis 60 g. - 2 wlis 300 g. - 3 wlis 800 g. - 4 wlis 1500 g. - 5 wlis 3000 g.

wvera - 1 wlis 15 g. - 2 wlis 70 g. - 3 wlis 150 g. - 4 wlis 200 g. - 5 wlis 400 g.

kalmaxi - 1 wlis 10 g. - 2 wlis 100 g. - 3 wlis 250 g. - 4 wlis 400 g. - 5 wlis 600 g.

qariylapia - 1 wlis 50 g. - 2 wlis 200 g. - 3 wlis 500 g. - 4 wlis 1200 g. - 5 wlis 2000 g.

farga - 1 wlis 70 g. - 2 wlis 150 g. - 3 wlis 300 g. - 4 wlis 500 g. - 5 wlis 1200 g.

loqo - 1 wlis 150 g. - 2 wlis 250 g. - 3 wlis 1000 g. - 4 wlis 2000 g. - 5 wlis 4000 g.

guwu - 1 wlis 20 g. - 2 wlis 60 g. - 3 wlis 150 g. - 4 wlis 300 g. - 5 wlis 500 g.

gvelTevza - 1 wlis 7 g. - 2 wlis 20 g. - 3 wlis 80 g. - 4 wlis 150 g. - 5 wlis 300 g.

tobi - 1 wlis 20 g. - 2 wlis 80 g. - 3 wlis 150 g. - 4 wlis 300 g. - 5 wlis 500 g.

zramuli - 1 wlis 20 g. - 2 wlis 60 g. - 3 wlis 110 g. - 4 wlis 200 g. - 5 wlis 300 g.

qorWila - 1 wlis 10 g. - 2 wlis 20 g. - 3 wlis 60 g. - 4 wlis 150 g. - 5 wlis 250 g.

Tevzs rogorc yvela cxoveluri instinqti aqvs, romelic mis gonebas warmoadgens, Tandayolili da SeZenili. saqviriTe migraciebi, STamomavlobis dacva, sakvebis mopovebis xerxebi, es yovelive aris Tandayolili instinqti, romelic Tevzebs gamoumuSavdaT mravali milioni wlis evoluciis ganmavlobaSi. Tevzis SiSi ucnobi sagnebis mimarT ganpirobebulia misi bunebrivi sifrTxiliT, romelic mas gamoumuSavda piradad dagrovili gamocdilebiT.

dagrovili gamocdilebis sanaxaobrivi ilustraciaa germanuli iqtiologebis mier Catarebuli eqsperimenti. akvariumSi Casves qariylapia da SuSiT gayves igi sxva Tevzebisgan. ramodenime uSedego ieriSis Semdeg qariylapiam SewyviTa mcdeloba, maSinac ki rodesac SuSis dabrkoleba moxsnes. zustad aseve frTxilad iqceva nemskavze ukve erTxel moxvedrili Tevzi. amitomac iq sadac Tevzi ar aris Sewuxebuli meTevzeTa presingiT igi ufor iolad iWireba.

imisTvis rom Tevzi frTxili gaxdes, ar aris saWiro TviTon wamoegos nemskavze, sakmarisia sxva Tevzis (nemskavze moxvedrilis) arabunebrivi moZraobebi dainaxos. zogjer Tevzi sxvis gamocdilebasac iyenebs, sakmarisia erTi kefali gadaaxtes mosasmel bades da mas umal sxvebic miyvebian. Tevzis sifrTxile mis gamocdilebasTan erTad modis. amitomac zrdili Tevzebi ufro frTxilni arian da maTi daWerac ufro Znelia. yvela frTxil Tevzebs ganekuTvnebian goWa, kaparWina, kalmaxi, qaSapi. naklebad frTxiloben TeTrula, Rorjo da qorWila. ase rom Tevzis Wkua ganpirobebulia Tandayolili instinqtiT da SeZenili gamocdilebiT.

rac ufro meti viciT Tevzebis da maTi qcevis Sesaxeb, miT ufro momzadebulebi gavalT ucnobi wyalsatevebis dasalaSqrad da miT ufro iolad gaumklavdebiT Cveni wylebis cbier gigantebs.