მკითხველთა სამჯავროზე გამოტანილი ეს ნაშრომი ,,საქართველოს ბაზიერები მსოფლიო არენაზე'',ერთ-ერთი პირველი ცდაა - ფართო საზოგადოებას გააცნოს ბაზიერობა-ნადირობის ეს უძველესი და მსოფლიოს მრავალ ქვეყანაში ძალზე პოპულარული სახეობა. მოგეხსენებათ, რომ ბაზიერობა დამჭერ ფრინველებით ნადირობას ნიშნავს და მისი დასაბამი მრავალ საუკუნეთა წიაღში უნდა ვეძიოთ.
საქართველოში, ისევე როგორც ბევრ სხვა ქვეყანაში, იგი უფრო მეფეთა და დიდებულთა გატაცება იყო. ჩვენში, დამჭერი ფრინველებით ნადირობა, განსაკუთრებით, დასავლეთ საქართველოში (აჭარა, აფხაზეთი, გურია, იმერეთი) გამოირჩეოდა პოპულარობით, სადაც ძირითადად მიმინოთი ნადირობდნენ. ეს განპირობებული იყო იმითაც , რომ მიმოფრენის დროს აქ უამრავი მწყერი იყრის თავს. მიმინოს (მემწყერიას) გარდა, აქ იყენებენ ქორს, ალალს, მარჯანს და სხვა მტაცებელ ფრინველს. აღმოსავლეთ საქართველოში უფრო მეტად შავარდნით, გავაზით და ქორიტ#თ ნადირობა იყო დამკვიდრებული. საამისო ფრინველები იყო: ხოხობი, ქედანი, გნოლი, გვრიტი და სხვა. სამწუხაროდ, საბჭოთა პერიოდში დამჭერი ფრინველებით ნადირობა აიკრძალა როგორც წარჩინებულთა გასართობი სპორტის სახეობა და მხოლოდ 1967 წელს, ,,მონკავშირის" ღვაწლმოსილი მუშაკის, ამ საქმის დიდი ენტუზიასტის პაჭუ ჟორდანიას ძალისხმევით, საქართველოში იგი ოფიციალურად იქნა აღიარებული, როგორც სპორტული ნადირობის ერთ-ერთი სახეობა.სწორად ამ პერიოდიდან იწყება მისი აღდგენაც.
საქართველოში მონადირეთა და მეთევზეტა კლუბების ასოციაციის ბაზიერებს, უკვე 25 წელზე მეტია სათავეში უდგას ბრწყინვალე მამულიშვილი, ბაზიერთა მსოფლიო ასოციაციის წევრი, საქართველოს საპატიო მონადირე,წინამდებარე ნაშრომის ავტორი ბატონი გივი ჩოგოვაძე. სწორად მისი ავტორიტეტისა და პირადი ძალისხმევის შედეგია, ის რომ საქართველო ბაზიერთა მსოფლიო ასოციაციის წევრია - ამერიკის, ავსტრიის, გერმანიის, საფრანგეთის , ჩეხეთის , ინოდეთის, პორტუგალიისა და სხვა სახელმწიფოთა გვერდით, მაშინ, როდესაც რამდენიმე წარდგინების მიუხედავად , აღნიშნული ასოციაციის წევრები ვერ გახდნენ რუსეთი, უკრაინა, ყირგიზეთი და დსთ-ს სხვა სახელმწიფოები. სწორედ ბატონი გივის მონდომებისა და შრომის შედეგია ის, რომ მის მშობლიურ ქალაქ ბათუმში, მხარეთმცოდნეობის სახელმწიფო მუზეუმში, გაიხსნა ბაზიერთა კუთხე,რომლის ანალოგიც არცთუ ისე მრავლად არის მსოფლიოს სხვა მუზეუმებში. ფასდაუდებელია ბატონი გივის დამსახურება დამჭერი ფრინველებით ნადირობის შეჯიბრების დებულების სრულყოფის საქმეშიც. მი მიერ შეტანილი ცვლილებების წყალობით (წამზომის გამოყენება, Fრინველის ფერის მიხედვით შეფასების აკრძალვა და სხვა) პრიზიორთა გამოვლენა და შეფასება გაცილებით ობიექტური და სრულფასოვანი გახდა. ასევე აღსანიშნია ბატონი გივი ჩოგოვაძის ინიციატივით მოწყობილი ორნითოლოგთა პირველი საკავშირო სემინარი, რომელიც სწორად ბათუმში ჩატარდა 1967 წელს და რომელმაც, საფუძველი ჩაუყარა ბაზიერთა ურთიერთთანამშრომლობისა და სამონადირეო სპორტს ამ საინტერესო სახეობის შემდგომი სრულყოფის და განვითარების საქმეს.
ბატონი გივი ჩოგოვაძის უსაზღვრო სიყვარულს ბაზიერობისადმი ფაქთიც მოწმობს. ამ რამდენიმე წლის წინ, ერთ-ერთ ინტერვიუში, ესპანეთის მეფე ხუან კარლოს II-ს ბაზიერთა საქმიანობა ,,სასტიკ სპორტად" მოუხსენებია. ბატონი გივი აღაშფოთა გვირგვინოსნის ამ განცხადებამ და, როგორც ბაზიერთა ასოციაციის წევრმა და საქართველოს ბაზიერტა საზოგადოების პრეზიდენტმა, საპროტესტო წერილი გაუგზავნა ესპანეთის მეფეს, სადაც მოკლედ იყო აღწერილი დამწერ ფრინველთა ნადირობის ისტორია და ბაზიერთა სათუთ დამოკიდებულება ბუნებისადმი. ამავე დროს წერილში აღნიშნული იყო, რომ კორიდოს მაგვარი სისხლიანი შოუ არ უნდა არსებობდეს არც ერთ ცივილიზებულ ქვეყანაში. რამდენადაც გასაკვირი არ უნდა იყოს, ესპანეთის მეფე ხუან კარლოს II-მ წერილის პასუხი გამოუგზავნა ბატონ გივის, სადაც მადლობას უხდიდა მას შენიშვნისტვის და ჰპირდებოდა, რომ აუცილებლად გადახედავდა თავის პოზიციებს სხვა საკითხებთან დაკავშირებითაც.
როგორც ადრე მოგახსენეთ , წინამდებარე ნაშრომი, ერთ-ერთი პირველია საქართველოში საბაზიერო ხელოვნებისადმი მიძღვნილი გამოცემებიდან და, რასაკვირველია, არ არის დაზღვეული ნაკლოვანებებისგან. დაზუსტებას მოითხოვს მასში მოცემული ზოგიერთი თარიღი, რიგ შემთხვევაში, წლების მიხედვით, უცნობია პრიზიორთა გვარები, ბევრგან არ არის მითითებული მათი სახელები. განსაკუთრებით სუსტადაა გაშუქებული ბაზიერი ქალების მოღვაწეობა. ჩვენი აზრით, ამ ნაკლოვანებების აღმოფხვრაში აქტიური მონაწილეობა უნდა მიიღონ უხუცესმა ბაზიერებმა და საქართველოს მონადირეთა და მეთევზეთა რაიონული კლუბების ბაზიერთა სექციებმა, რომელთა ღვიძლი და სავალდებულო მოვალეობაცაა სამონადირეო სპორტის ამ უძველესი სახეობის აღორძინება და შემდგომი განვითარება.

რ.ჭიჭინაძე
საქართველოს ასოციაცია
,,მონკავშირის" პრეზიდენტი

ბოლო პერიოდში ქართველი ბაზიერების მოღვაწეობით სულ უფრო ხშირად ინტერესდებიან უცხო ქვეყნების ბაზიერები. ამაზე მეტყველებს უამრავი წერილი, რომლებიც ჩვენთან მოდის,გვიგზავნიან ბაზიერთა მოღვაწეობისადმი მიძღვნილ თავიანთ ჟურნალ-გაზეთებს და ჩვენც გვთხოვენ სამაგიერო გავუგზავნოთ, მაგრამ საუბედუროდ, ჯერჯერობით, ისეთი, რამ, რაც გასაგზავნად გამოდგება, არ გაგვაჩნია, ამიტომ შევეცადე ეს ხარვეზი ნაწილობრივ მაინც შემევსო.
აღნიშნული გამოცემა დაზღვეული არ არის შეცდომებისა და ნაკლოვანებებისაგან, მაგალითად, მასში არ არის მოცემული სრული სია იმ უხუცესი ბაზიერებისა, რომლებმაც ააღოძინესსაბაზიერო სპორტი თავიანთ რაიონებში. ძალიან მწირე ცნობებია, აგრეთვე ,ქალი ბაზიერების შესახებ.აქვე დავძენ, რომ ავსტრიის უნივერსიტეტის პროფესორმა, ქალბატონმა მონიკა რიხტერმა, რომელიც მუშაობს მონოგრაფიაზე ქალი ბაზიერების შესახებ , გვთხოვა გავუგზავნოთ შესაბამისი მონაცემები, მაგრამ სამწუხაროდ, მსგავსი მასალები ძალიან ცოტა გვაქვს, მიუხედავად იმისა, რომ საქართველოშიმრავლად იყვნენ ამ სპორტის მიმდევარი ქალბატონები.
საქართველოში მამაკაცი ბაზიერის უახლოესი თანაშემწე ყოველთვის იყო მისი მეუღლე. თუ მიმინოს დაგეშვაში ქალი ღებულობდა მონაწილეობას, მაშინ იგი ყოველთვის სჯობდა მამაკაცის დაგეშილს. გლეხი ყანაში მუშაობდა, მეუღლე ნაშუადღევს ქმარს საგზალთან ერთად მიუყვანდ მიმინოსაც, ეს უკანასკნელი კი ნადირობდა მისი მეშვეობით, იჭერდა ოჯახისთვის საჭირო რაოდენობით მწყერს. რაც შეეხება საბჭოთა პერიოდში დამკვიდრებულ აზრს, თითქოს ბაზიერობა მხოლოდ პრივილეგირებული კლასის გართობის საგანი იყო, არასწორია. მართალია დიდგვაროვანთა კარზე ხშირად ჰყავდათ შავარდენი, ქორი ან მიმინო და ხშირ შემთხვევაში ისინი იმყოფებოდნენ ქალბატონების პატრონობის ქვეშ, მაგრამ ეს სრულებით არ ნიშნავს, რომ ბაზიერობა დიდგვაროვანთა გასართობია. საქართველოში იგი ყოველთვის სახალხო სახეობის სპორტი იყო.
ზემოთქმულიდან გამომდინარე აუცილებელია დამჭერი ფრინველთა სექციის თავჯდომარეებმა ადგილზევე ,,მონკავშირის" თავმჯდომარეების დახმარებით, შეაგროვონ მონაცემები თავიანთ რაიონებში მოღვაწე მამაკაცი და ქალი ბაზიერების შესახებ, რათა მათი სახელები მსოფლიო არენაზე გავიდეს.
აქვე უნდა აღვნიშნო, რომ დიდი მუშაობა იქნა ჩატარებული ბაზიერტა შეჯიიბრების დებულების შემუშავებისთვის. ჩემი ინიციატივით იქნა. შემოღებული წამზომის გამოყენება ფრინველის საველე შეჯიბრების დროს, რითაც აღმოიფხვრა დავა ბაზიერებს შორის. საგულისხმოა, რომ საზღვარგარეთ ეწყობა ბაზიერთა პაექრობა. ისინი სამი დღის განმავლობაში ნადირობენ და ვინც მეტ ფრინველს მოიპოვებს მას, აღიარებენ გამარჯვებულად, რაც ხშირად უკმაყოფილებას იწვევს. ხშირია შემთხვევები როცა ბაზიერი გამოცდილია, ჰყავს შესანიშნავად დაგეშილი შავარდენი ან სხვა რომელიმე დამჭერი ფრინველი, მოკლედ რომ ვთქვათ, მიჩნეულია ფავორიტად, მაგრამ ნადირობისას არ აუფრინდება ხოხობი, ე.ი. ბედი არ სწყალობს. ჩვენი შეჯიბრების დებულება ამ მხრივ სრულყოფილია, აქ ყოველგვარი უბედობა გამორიცხულია, თუ დამჭერი ფრინველი კარგი დაგეშილი და ნავარჯიშებია სწორედ ის გაიმარჯვებს. გვინდა ბაზიერთა მსოფლიო ასოციაციას შევთავაზოთ შეჯიბრებების ჩატარება ჩვენი დებულების მიხედვით, თუ დაგვეთანხმებიან მაშინ , ალბათ , გაიმართება ბაზიერთა მსოფლიო ასპარეზობა და მასში ქართველი ბაზიერებიც თავიანთ სიტყვას იტყვიან.
ვსარგებლობ შემთხვევით და აქვე მინდა უდიდესი მადლიერების გრძნობა გამოვხატო აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის მეთაურის ბატონი ასლან აბაშიძის მიმართ, რომლის თანადგომითაც გახდა შესაძლებელი აღნიშნული წიგნის გამოცემა.
ასევე დიდი მადლობა უნდა გადავუხადო საქართველოს ასოციაცია ,,მონკავშირის" პრეზიდენტს ბატონ რევაზ ჭიჭინაძეს, აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის მინისტრთა საბჭოს აპარატის მუშაკს ბატონ ა.მიქელთაძეს, ბაზიერთა საქმიანობაში გაწეული დაზმარებისა და თანადგომისათვის.
როგორც ზემოთ აღვნიშნე, წინამდებარე ნაშრომს არ აქვს არავითარი პრეტენზია სრულყოფილებაზე, ამიტომაც სიამოვნებით მივიღებ ყველა შენიშვნას და წინადადებას, რომელსაც შემდგომში გავითვალისწინებ.

დამატებულია (07.11.2009, 12:53:04)
---------------------------------------------
წინამდებარე წიგნში მოთხრობილია საქართველოში დამჭერი ფრინველებით ნადირობის შესახებ.იგი განკუთვნილია როგორც ბაზიერთათვის ისე მკითხველთა ფართო წრისათვის.

რედაქტორი-რევაზ ჟორდანია,პროფესორი
რეცენზენტი-რევაზ ჭიჭინაძე,
საქართვლოს ასოციაცია
”მონკავშირის”პრეზიდენტი

ს.ს ”გამომცემლობა აჭარა” _2001

წიგნი ეძღვნება გამოჩენილი ქართველი ბაზიერის,საბაზიერო სპორტის დამაარსებლის,პაჭუ ჟორდანიას ხსოვნას

წინათქმა

მკითხველთა სამსჯავროზე გამოტანილი ეს ნაშრომი ”საქართველოს ბაზიერები მსოფლიოს არენაზე”,ერთ-ერთი პირველი ცდაა -ფართო საზოგადოებას გააცნოს ბაზიერობა-ნადირობის ეს უძველესი და მსოფლიოს მრავალ ქვეყანაში ძალზე პოპულარული სახეობა.მოგეხსენებათ,რომ ბაზიერობა დამჭერ ფრინველებით ნადირობას ნიშნავს და მისი დასაბამი მრავალ საუკუნეთა წიაღში უნდა ვეძიოთ.
საქართველოში,ისევე როგორც ბევრ სხვა ქვეყანაში,იგი უფრო მეფეთა და დიდებულთა გატაცება იყო ჩვენში,დამჭერი ფრინველებით ნადირობა,განსაკუთრებით,დასავლეთ საქართველოში(აჭარა,აფხაზეთი,გურია,იმერეთი)გამოირჩეოდა პოპულარობით,სადაც ძირითადად მიმინოთი ნადირობდნენ.ეს განპირობებული იყო იმითაც,რომ მიმოფრენის დროს აქ უამრავი მწყერი იყრის თავს.მიმინოს (მემწყერიას) გარდა აქ იყენებდნენ ქორს,ალალს,მარჯანსდა სხვა მტაცებელ ფრინველს.აღმოსავლეთ საქართველოში უფრო მეტად შევარდენით,გავაზით და ქორით ნადირობა იყო დამკვიდრებული.საამისო ფრინველები იყო : ხოხობი,ქედანი,გნოლი,გვრიტი და სხვა.სამწუხაროდ საბჭოთა პერიოდში დამჭერი ფრინველებით ნადირობა აიკრძალა როგორც წარჩინებულთა გასართობი.
სპოორტის სახეობა და მხოლოდ 1967 წელს, ”მონკავშირის” ღვაწლმოსილი მუშაკის,ამ საქმის დიდი ენთუზიასტის პაჭუ ჟორდანიას ძალისხმევით,საქარველოში იგი ოფიციალურად იქნა აღიარებული,როგორც სპორტული ნადირობის ერთ-ერთი სახეობა.სწორედ ამ პერიოდიდან იწყება მისი აღდგენაც.
საქართველოში მონადირეთა და მეთევზეთა კლუბების ასოციაციის ბაზიერებს,უკვე 25 წელზე მეტია სათავეში უდგას ბრწყინვალე მამულიშვილი,ბაზიერთა მსოფლიო ასოციაციის წევრი,საქართველოს საპატიო მონადირე,წინამდებარე ნაშრომის ავტორი ბატონი გიგა ჩოგოვაძე.სწორედ მისი ავტორიტეტისა და პირადი ძალისხმევის შედეგია,ის რომ საქართველო ბაზიერთა მსოფლიო ასოციაციის წევრია-ამეერიკის,ავსტრალიის,გერმანიის,საფრაგენთის,ჩეხეთის,ინდოეთის,პორტუგალიის და სხვა სახელმწიფოთა გვერდით,მაშინ,როდესაც რამდენიმე წარდგინების მიუხედავად,აღნიშნულიაასოციაციის წევრები ვერ გახდნენ რუსეთი,უკრაინა,ყირგიზეთი და დსთ-ს სხვა სახელმწიფოები.სწორედ ბატონი გივის მონდომებისა და შრომის შედეგია ის,რომ მის მშობლიურ ქალაქ ბათუმში,მხარეთმცოდნეობის სახელმწიფო მუზეუმში,გაიხსნა ბაზიერთა კუთხე,რომლის ანალოგიც არც თუ ისე მრავლად არის მსოფლიოს სხვა მუზეუმებში.ფასდაუდებელია ბატონი გივის დამსახურება დამჭერი ფრინველების ნაირობის შეჯიბრის დებულების სრულყოფის საქმეშიც.მის მიერ შეტანილი ცვლილებების წყალობით (წამზომის გამოყენება,ფრინველის ფერის მიხედვით შეფასების აკრძალვა და სხვა) პრიზიორთა გამოვლენა და შეფასება გაცილებით ობიექტური და სრულფასოვანი გახდა.ასევე აღსანიშნავია ბატონი გივი ღოგოვაძის ინიციატივით მოწყობილი ორნითოლოგთა პირველი საკავშირო სემინარი,რომელიც სწორედ ბათუმში ჩატარდა 1967 წელს და,რომელმაც,საფუძველი ჩაუყარა ბაზიერთა ურთიერთთანამშრომლობისა და სამონადირეო სპორტის ამ საინერესო სახეობის შემდგომი სრულყოფისა და განვითარების საქმეში.
ბატონი გივი ჩოგოვაძის უსაზღვრო სიყვარულს ბაზიერობისადმი ასეთ ფაქტიც მოწმობს.ამ რამდენიმე წლის წინ,ერთ-ერთ ინტერვიუში ,ესპანეთის მეფე ხუან კარლოს 2-ს ბაზიერთა საქმიანობა ”სასტიკ სპორტად”მოუხსენებია.ბატონი გივი აღაშფოთა გვირგვინოსნის ამ განცხადებამ და,როგორც ბაზიერთა მსოფლიოს ასოციაციის წევრმა და საქართველოს ბაზიერთა საზოგადოების პეზიდენტმა , საპროტესტო წერილი გაუგზავნა ესპანეთის მეფეს,სადაც მოკლედ იყო აღწერილი დამჭერ ფრინველთა ნადირობის ისტორია და ბაზიერთა სათუთი დამოკიდებულება ბუნებისადმი.ამავე დროს წერილში აღნიშნული იყო,რომ კორიდის მაგვარი სისხლიანი შოუ არ უნდა არსებობდეს არც ერთ ცივილიზებულ ქვეყანაში.რამდენადაც გასაკვირი არ უნდა იყოს,ესპანეთის მეფემ ხუან კარლოს 2-მ წერილის პასუხი გამოუგზავნა ბატონ გივის,სადაც მადლობას უხდიდა მას შენიშვნისთვის და ჰპირდებოდა ,რომ აუცილებლად გადახედავდა თავის პოზიციებს სხვა საკითხებთან დაკავშირებითაც.
როგორც ადრე მოგახსენეთ,წინამდებარე ნაშრომში,ერთ-ერთი პირველია საქართველოში საბაზიერო ხელოვნებისადმი მიძღვნილი გამოცემებიდან და,რასაკვირველია,არ არის დაზღვეული ნაკლოვანებებისგან.დაზუსტებას მოითხოვს მასში მოცემული ზოგიერთი თარიღი,რიგ შემთხვევაში,წლების მიხედით,უცნობია პრიზიორთა გვარები,ბევრგან არ არის მითითებული მათი სახელები.გან-
საკუთრებით სუსტადაა გაშუქებული ბაზიერი ქალების მოღვაწეობა.ჩვენი აზრით,ამ ნაკლოვანებების აქტიური მონაწილეობა უნდა მიიღოს უხუცესმა ბაზიერებმა და საქართველოს მონადირეთა და მეთევზეთა რაიონული კლუბების ბაზიერთა სექციებმა,რომელთა ღვიძლი და სავალდებულო მოვალეობაცაა სამონადირეო სპორტის ამ უძველესი სახეობის აღორძინება და შემდგომში განვითარება.

რ.ჭიჭინაძე
საქართველოს ასოციაცია
”მონკავშირის”პრეზიდენტი

ავტორისაგან

ბოლო პერიოდში ქართველი ბაზიერების მოღვაწეობით სულ უფრო ხშირად ინტერესდებიან უცხო ქვეყნების ბაზიერები.ამაზე მეტყველებს უამრავი წერილი,რომლებიც ჩვენთან მოდის,გვიგზავნიან ბაზიერთა მოღვაწეობისადმი მიძღვნილ თავიანთ ჟურნალ-გაზეთებს და ჩვენც გვთხოვენ სამაგიერო გავუგზავნოთ,მაგრამ საუბედუროდ,ჯერჯერობით,ისეთი,რამ,რაც გასაგზავნად გამოდგება,არ გაგვაჩნია,ამიტომ შევეცადე ეს ხარვეზი ნაწილობრივ მაინც შემევსო.
აღნიშნული გამოცემა დაზღვეული არ არის შეცდომებისა და ნაკლოვანებისაგან,მაგალითად,მასში არ არის მოცემული სრული სია იმ უხუცესი ბაზიერებისა,რომლებმაც ააღორძინეს საბაზიერო სპორტი თავიანთ რაიონებში.ძალიან მწირი ცნობებია,აგრეთვე,ქალი ბაზიერების შესახებ.აქვე დავძენ, რომ ავსტრიის უნივერსიტეტის პროფესორმა,ქალბატონმა მონიკა რისტერმა, რომელიცმუშაობს მონოგრაფიაზე ქალი ბაზიერების შესახებ,გვთხოვა გავუგზავნოთ შესაბამისი მონაცემები,მაგრამ სამწუხაროდ,მსგავსი მასალები ძალიან ცოტა გვაქვს,მიუხედავად იმისა, რომ საქართველოში მრავლად იყვნენ ამ სპორტის მიმდევარი ქალბატონები.
საქართველოში მამაკაცი ბაზიერის უახლესი თანაშემზე ყოველთვის იყო მისი მეუღლე.თუ მიმინოს დაგეშვაში ქალი ღებულობდა მონაწილეობას,მაშინ იგი ყოველთვის სჯობდა მამაკაცის დაგეშილს.გლეხი ყანაში მუშაობდა,მეუღლე ნაშუადღევს ქმარს საგზალთან ერთად მიუყვანდა მიმინოსაც,ეს უკანასკნელი კი ნადირობდა მისი მეშვეობით,იჭერდა ოჯახისთვის საჭირო რაოდენობით მწყერს.რაც შეეხება საბჭოთა პერიოდში დამკვიდრებულ აზრს,თითქმის ბაზიერობა მხოლოდ პრივილეგირებული კლასის საგანი იყო,არასწორია.მართალია დიდგვაროვანთა კარზე ხშირად ჰყავდათ შევარდენი,ქორი ან მიმინო და ხშირ შემთხვევაში ისინი იმყოფებოდნენ ქალბატონების პატრონობის ქვეშ,მაგრამ ეს სრულებით არ ნიშნავს, რომ ბაზიერობა მხოლოდ დიდგვაროვანთა გასართობია.საქართველოში იგი ყოველთვის სახალხო სახეობის სპორტი იყო.
ზემოთთქმულიდან გამომდინარე აუცილებელია დამჭერ ფრინველთა სექციის
თავჯდომარეებმა ადგილზევე ”მონკავშირის” თავჯდომარეების დახმარებით,შეაგროვონ მონაცემები თავიანთ რაიონებში მოღვაწე მამაკაცი და ქალი ბაზიერების შესახებ,რათა მათი სახელები მსოფლიო არენაზე გავიდეს.
აქვე უნდა ავღნიშნო,რომ დიდი მუშაობა იქნა ჩატარებული ბაზიერთა შეჯიბრების დებულების შემუშავებისთვის ჩემი ინიციატივით იქნა.წამზომის გამოყენება ფრინველის საველე შეჯიბრის დროს,რითაც აღმოიფხრა დავა ბაზიერებს შორის საგულისხმოა,რომ საზღვარგარეთ ეწყობა ბაზიერთა პაექრობა ისინი სამი დღის განმავლობაში ნადირობენ და ვინც მეტ ფრინველს მოიპოვებს მას,აღიარებენ გამარჯვებულად,რაც ხშირად უკმაყოფილებას იწვევს ხშირია შემთხვევები როცა ბაზიერი გამოცდილია,ჰყავს შესანიშნავად დაგეშილი შევარდენი ან სხვა რომელიმედამჭერი ფრინველი,მოკლედ რომ ვთქვად,მიჩნეულია ფავორიტად,მაგრამ ნადირობისას არ ამოუფრინდება ხოხობი, ე.ი ბედი არ სწყალობს.ჩვენი შეჯიბრების დებულება ამ მხრივ სრულყოფილია,აქ ყოველგვარი უბედობა გამორიცხულიამთუ დამჭერი ფრინველი კარგი დაგეშილი და ნავარჯიშებია სწორედ ის გაიმარჯვებს.გვინდა ბაზიერთა მსოფლიო ასოციაციას შევთავაზოთ შეჯიბრების ჩატარება ჩვენი დებულების მიხედვით,თუ დაგვეთანხმებიან,მაშინ,ალბათ,გაიმართება ბაზიერთა მსოფლიო ასპარეზობა და მასში ქართველი ბაზიერებიც თავიანთ სიტყვას იტყვიან.
ვსარგებლობ შემთხვევით და აქვე მინდა უდიდესი მადლობის გრძნობა გამოვხატო აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის მეთაურის ბატონი ასლან აბაშიძის მიმართ,რომლის თანადგომითაც გახდა შესაძლებელი აღნიშნული წიგნის გამოცემა.
ასევე დიდი მადლობა უნდა გადავუხადო საქართველოს ასოციაცია ”მონკავშირის”პრეზიდენტ ბატონ რევაზ ჭიჭინაძეს,აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის მინისტრთა საბჭოს აპარატის მუშაკს ბატონ ა.მიქელთაძეს,ბაზიერთა საქმიანობაში გაწეული დახმარებისა და თანადგომისთვის.
როგორც ზემოთ ავღნიშნე,წინამდებარე ნაშრომს არ აქვს არავითარი პრეტენზია სრულყოფილებაზე,ამიტომაც სიამოვნებით მივიღებ ყველა შენიშვნას და წინადადებას,რომელსაც შემდგომში გავითვაისწინებ.

ქორ-შევარდნით ნადირობა საქართველოში

იყო ინდოეთ მეფე აბესალომ,მორჭმული
და განგებიანი,და არა იყო შეჭირვება გულისა
მისსა,ესე იყო წესი მისი,ედგა ასი ავაზა და
ექვსასი ქორი,თეთრი და მწეზარი,ევა სამი ათასი
დიდებული.

მოსე ხონელი”ამირანდარეჯანიანი”

სანამ საქართველოში ქორ შევარდნით ნადირობაზე ვიტყოდეთ რამეს,მანამდე ორიოდე სიტყვით შემოგთავაზებთ მოკლე ექსკურსს საბაზიერო ხელოვნების დანიშნულების თაობაზე.
სიტყვა ”ბაზიერი” სპარსული წარმომავლობისაა. ”ბაზი” დამჭერ მტაცებელ ფრინველს ჰქვია.მეცნიერები მიიჩნევენ,რომ საბაზიერო ხელოვნების სამშობლო აზიაა (ინდოეტი,ჩინეთი,მონღოლეთი) და იგი 4000 წელს ითვლის.
იმპერატორ იულიუს კეისრის დროს ბაზიერობამ მიიღო სტრატეგიული მნიშვნელობა.ბაზით (დამჭერი ფრინველით) იჭერდნენ მოწინააღმდეგის საფოსთო მტრედებს.სკანდინავიური ტომები მას იყენებდნენ როგორც საბრძოლო იარაღს.ისინი შავარდენს ისე ავარჯიშებდნენ:დაამზადებდნენ მოწინააღმდეგე მეომრის ფიტულს,თვალებში ჩაუდებდნენ ხორცის პატარა ნაჭერს და მოშიებულ შევარდენს მიუშვებდნენ შესაჭმელად.ფრინველი ისე იგეშებოდა ,რომ როგორც კი გააფრენდნენ ელვის სისწრაფით მიაფრინდებოდა ფიტულს ხორცის შესაჭმელად.ასეთი ხერხით დაგეშილი შევარდენი მზად იყო ომის ველზე გასაშვებად,მტერზე თავდასასხმელად.
დროთა განმავლობაში ევროპის მეფეთა კარზე შეიქმნა ბაზის გამოყენების მკაცრი,იერარქიული სისტემა,რომლის მიხედვით ცალკეული სოციალური კლასის წარმომადგენელს უფლება ჰქონდა ენადირა მისთვის განსაზღვრული სახის ფრინველით.ეს სისტემა დაახლოებით ასე გამოიყურებოდა:

იმპერატორი არწივი (agnila nipalensis)
მეფე სონღული (falco rusticolus)
”კრეტეჩი” თეთრი შავარდენი
პრინცი მამალი სონღული ყველაზე დიდი შავარდენი
ჰერცოგი კლდის შავარდენი (falco biarmi cus)
გრაფი ჩვეულებრივი შავარდენი (falco peregrinus)
ჩრდილო აზიური
ბარონი წითელი გავაზი (falco cherryg)
შავარდენი-ბარი (გავაზი)
აზნაური ხმელთაშუაზღვის გავაზი (falco peregrinoides)
ქალი მიმინო (accipiter nisus Linnaeus)
მღვდელი ჩიტქორა,ქორცქვიტა
იომენი (აგატი) ქორი (accipiter gentiles)
გლეხი მამალი ქორი,მიმინო

ამ წესის დამრღვევი ისჯებოდა დაპატიმრებით,უარეს შემთხვევაში კოცონზე დაწვით.იერარქიული საფეხურის მიხედვით ბაზიერთუხუცესი მეოთხე საფეხურზე იდგა მეფის შემდგომ.მისი მიწები თავისუფალი იყო გადასახადებისგან და მეფის სუფრაზე საკუთარი თასისი (ფიალა) მიტანის უფლება ჰქონდა.
ევროპის ქვეყნებში ბაზიერების მფარველად ითვლებოდა წმ.ალბანი.ლეგენდის მიხედვით ალბანმა დაარღვია კანონი და ინადირა განკუთვნილი თეთრი შევარდნიტ,რის შემდეგაც დაიჭირეს და მიუსაჯეს კოცონზე დაწვა.როცა ბოძზე მიკრულს დასასჯელად ამზადებდნენ,თეთრმა შავარდენმა მის თავთან კამარა შეკრა,ეს საღვთო ნიშნად აღიქვეს და შეუნდეს.სიკვდილის შემდეგ ალბანი წმინდანად და ბაზიერთა მფარველად იქნა შერაცხული.
ბაზიერობა აზიაში დიდი სარგებლობდა.ერთ თეთრ შავარდენში (რა თქმა ინდა,კარგად დაგეშილში) არაბული ცხენების რემას ცვლიდნენ.საფრანგეთის ერთ-ერთმა მეფემ აზიაში დატვევებული თავისი შვილი (ჯვაროსნული ლაშქრობის დროს) 12 შავარდენის წყალობით გამოისყიდა.
დამჭერი ფრინველების შესახებ საინტერესო მასალებს გვაწვდის ისტორიკოსი ჰეროდოტე,რომლის მიხედვით,ეგვიპტეში,საკულტო ცხოველის მოკვლისთვის დასჯისას,ასხვავებდნენ განზრახვით და შემთხვევით ჩადენილ მკვლელობებს,რაც შეეხება მიმინოს მკვლელს იგი ყველაფრის განურჩევლად,სიკვდილით ისჯებიდა.
ასურეთში ისევე,როგორც ძველ ეგვიპტეში,ქორ-შავარდენს რელიგიურ წარმოდგენებსა და წეს ჩვეულებებში მნიშვნელვანი ადგილი ეკავა.მტაცებელი ფრინველი,საკუთრივ შავარდენი,ასურეთში წინასწარმეტყველების საშუალებას წარმოადგენდა და საერთოდ სიკეთის სიმბოლოდ იყო მიჩნეული.შავარდენს მიაწერდნენ,აგრეთვე,სქესობრივი უძლურებისაგან განკურნების მაგიურ ძალას.საამისოდ შემუშავებული იყო რეცეპტი,შავარდნის სისხლში ჩანაყული მისივე ფრთები ,შეკაზმული სხვადასხვა მცენარეული თესლითა და მარილით,ან წყალში არეული შავარდნის სისხლი.მიმინოთი ნადირობის ინდურ-ირანული წესების (რომელიც 9 მუხლისგან შედგება), მე-6 მუხლში წერია:
”მიმინოს არ გააკარებენ:ცეცხლს,ძაღლს,ქალს და ბავშვებს.მიმინო უნდა ერიდებოდეს ოთხ რამეს:ცეცხლს,ძაღლს,ქალსა და ბავშვს”.
საინტერესო მასალები დამჭერი ფრინველებით ნადირობის შესახებ,მოიპოვება რუსეთშიც.თავად იგორს მე-12 საულუნეში
დაუარსებია ”სოკოლინი დვორი” (მოსკოვში).აქედან სონღულები და შავარდნები გაჰყავდათ მთელს მსოფლიოში.ფრინველების მომვლელებს ”სოკოლნიკებს”კატეგორიულად ეკრძალებოდათ:თამბაქოს მოწევა,სმა და ბანქოს თამაში,რადგანაც სწამდათ,რომ უწმინდური კაცი ღვთაებრივ ფრინველს არ შეიძლება ეკაროსო.
რუსეთში განსაკუთრებით აყვავდა დამჭერი ფრინველებით ნადირობა მეფე ალექსი მიხეილის ძის დროს.მის კარზე სამი ათასი ფრინველი ჰყავდათ-ძირითადად სონღულები და შავარდნები.სონღული თეთრი ფერის შავარდენია და ძალიან ძვირად ფასობდა.იგი ახლაც ძვირია.არაბეთში ძალიან პოპულარულია ეს ფრინველი და ათეული ათასობით დოლარი ღირს.ამ საქმეს მეფის კარზე ხელმძღვანელობდა ა.ს. პუშკინის დიდი ბაბუა გავრიი პუშკინი.
ბაზებით,ანუ დამჭერი ფრინველებით ნადირობას საქართველოში უხსოვარი დროიდან მისდევდნენ,რაზედაც მეტყველებს მრავალი ისტორიული წყარო,თქმულებები,ლეგენდები.ამის ერთ-ერთი ბრწყინვალე ნიმუშია მოსე ხონელის ”ამირანდარეჯანიანში” მოყვანილი მასალები.ბევრი მკვლევარი და მოგზაური აღნიშნადვდა დამჭერი ფრინველების პოპულაღობას საქართველოში. ალ. რობაქიძის ნაშრომში ”მიმინოტი ნადირობა გურიაში” (ივ. ჯავახიშვილის სახელობის ისტორიის ინსტიტუტი მიმომხიველი, 1, 1949 წელი) გამოყენებულია საამისო დიდძალი ლიტერატურა,რაც,ჩვენი აზრით,იმაზე მიგვანიშნებს,რომ საქართველო,ალბათ ამ წარმტაცი სპორტის ერთ-ერთი სამშობლოა.
ამავე ნაშრომში არის ასეთი ცნობა: ”ფეოდალური მმართველობის აპარატში ქორ-შავარდნით ნადირობას უძღვებოდა მაღალი თანამდებობის პირი - ბაზიერთუხუცესი,რომლის ხელით იყო: ”სრულიად ბაზნი,ბაზიერნი ,მეძაღლენი,ძაღლნი,ტყვეთა და ველთა მცველები,სანადიროთა მეფისათა”.გურიაში (სიფ.სამება) მოპოვებულია ცნობა,რომელიც იტყობინება,რომ აჭარიდან აქ ჯერ კიდევ მეფე თამარის დროს (თუ უფრო ადრე) გადმოსახლებული გოგუაძეები,შემდგომში გურილის ”მეწამლენი და ბაზიერნი გამხდარან”.მათ დავალებული ჰქონდათ ქორ-შავარდნის,მიმინოს დაჭერა,გაწრთნა,მოვლა-პატრონობა და ნადირობის პროცესსში ჩართვა.გურიელის გლეხები ბაზიერებს უხდიდნენ ”საბაზიეროს” წელიწადში ორ-ორ ქათამს.შემდგომში ამ თანამდებობის აღმნიშვნელი სიტყვიდან წარმოდგა გვარი ”ბაზიერი”, რომელიც მხოლოდ გურიაში გვხვდება.მეფე თეიმურაზ 2-ის ლექსში გვხვდება დამჭერი ფრინველებით ნადირობის ამსახველი ასეთი სტროფები:

ვთქვა წვრილას ნადირობანი,წეროთი გავაზიაო,
ვინ ინადირებს სხვა კაცი,თუ არ ბატონი გზითაო,
ბევრი ხარჯი აქვს ქუდიანს მფრინველსა შენახვითაო.

ან:

გლეხმა კაცმა სხარტი იცის იმწყერაოს იხარებსა.

ქორ-შავარდნით ნადირობა განსაკუთრებით განვითარებული ყოფილა თამარ მეფის დროს.რასაც ადასტურებს შემდეგი ფრაზები:

”როდესაც სანადიროთა ქორთა და ძაღლთა სიმრავლე და სიტურფე და მოკაზმულობა არა ოდეს ვისგან ქმნილია,არცა წიაღ მომართ ყოფად არს”.

დიდ ქართველ მწერალს კ.გამსახურდიას თავის უკვდავ ქმნილებაში ”დავით აღმაშენებელი” შავარდენი შემდეგნაირად ჰყავსმოხსენიებული: ”...ხოლო მახარი,კარვისმცველი მეფისა,საკვარცხლულზე წამომჯდარიყო ინახით,მარცხენაზე შავარდენი ესვა,თვალებგაბინდული ცვილითა,ყურში ჩასძახოდა ტყიურს

”აააააააა!”ეს უხანო მახარაი წარღვნის დღესაც არ მოეშვა თავის შავარდნებს”.
ამასთან,სხვა წყაროებიდან ჩანს,რომ შავარდენს ნადირობის გარდა იყენებდნენ დარბაზების დასამშვენებლად,როგორც ღვთიურ ფრინველს.
მემატიანე გადმოგვცემს,რომ მონღოლებს საქართველოდან ხარკის სახით გაჰყავდათ სსანადირო ფრინველები.
იგივე ფაქტის საილუსტრაციოდ ლ.სანიკიძე თავის ისტორიულ რომანში ”უქარქაშო ხმლები”ასეთ ცნობას გვაწვდის:
”1578 წლის 1 სექტემბერს კახეთის მეფე ალექსანდრე და თურქეთის მხედართმთავარი ლალა-ფაშა სართიჭალის მიდამოებში ერთმანეთს შეხვდნენ და გადაწყვიტეს:
”ალექსანდრე რჩება კახეთის გამგებლად ბეგრალ ბეგის სახელით.იგი აღიარებს თავს თურქეთის ფადიშაჰის ქვეშერმდომად და ყოველწლიურად ხარკად უნდა გადაუხადოს: ოცდაათი იუქი აბრეშუმი ,ათი ლამაზი ჭაბუკი,ათი ბროლტანიანი ქალწული,ათი ფრთა შაცვარდენი და ათი ფრთა მიმინო.გარდა ამისა,ევალებოდა ფადიშაჰის ყოველ დაძახებაზე მეომრებით გამოსულიყო თურქთა ჯარის დასახმრებლად”.
აქედან იმ დასკვნამდე მივდივართ,რომ საქართველოში ბაზიერის ხელოვნება უმაღლეს ფონეზე იყო განვითარებული.ერთი დაგეშილი მიმინო ერთი ქალწულის ფასად იყო შეფასებული.ქართველი ბაზიერების მიერ დაგეშილი მიმინო თუ შავარდენი თურქეთშიც მოიპოვება.თურქი ბაზიერები დღესაც ხშირად ჩამოდიან ბათუმში,ცდილობენ შეიძინონ კარგად დაგეშილი მიმინო ,განსაკუთრებული მოთხოვნილებაა თეთრ მიმინოზე.იგი,სხვათა შორის,ჩვენთანაც მოსწონთ.თურქები გვესწრებიან ბაზიერთა შეჯიბრებაზე,ხანდახან ახერხებენ კარგი მიმინოების არალეგალურად წაყვანასაც (კანონით მიმინოს ან სხვა ფრინველის გაყვანა საძღვარგარეთ აკრძალულია).
მცხეტის არქეოლოგიური გათხრების დროს აღმოაჩინეს მეხუთე საუკუნის შენობის მოსაპირკეთებელი ფილები,რომელზედაც გამოსახულია ხელზე მჯდარი შავარდენი,რაც ძალიან ბევრ საგულისხმო რამეზე მიგვანიშნებს.როგორც ძემოთაც ავღნიშნეთ,სხვადასხვა წყარო ამტკიცებს,რომ დამჭერი ფრინველებით ნადირობა სათავეს იღებს აღმოსავლეთის ქვეყნებიდან,რაც ეჭვს იწვევს.საქართველოში ეს საკითხი ჯერჯერობ ით შესწავლილი არაა და,საერთოდ,არც სხვა ქვეყნებია სრულყოფილად გამოკვლეული.ალბათ დადგება ამის დროც,რასაც მომზადებულები უნდა შევვხვდეთ.როგორც უკვე ერთხელ მოვიხსენიეთ,ჩვენი ბაზიერების მტკიცებით საქართველო ბზებით ნადირობის ერთ-ერთი უძველესი ქვეყანაა.
სპეციალური აღნიშვნის ღირსია ლეგენდა თბილის-ქალაქის შექმნაზე.არსებობს ამ ლეგენდის სხვადასხვა ვარიანტი,საქვეყნოდ ცნობილი ვარიანტი კი ასეთია:
მეფე დავით გორგასალლი სანადიოდ წასულა დღევანდელი გოგირდის აბანოების მიდამოებში.მაშინ აქ გვხვდებოდა უამრავი ნადირ-ფრინველი.მეფე ნადირობდა შავარდნით მან იგი მიუტევა ხოხობზე,შავარდენმა დაიჭირა ხოხობი,მაგრამ ორივენი ჩაცვივდნენ ცხელ წყალში და დაიღუპნენ,მეფე ძალიან შეწუხდა,რომ საყვარელი შავარდენი დაეღუპა.მან ბრძანა აეშენებინათ ქალაქი,რომელსაც თბილ წყლის გამო თბილისი დაარქვა.
აქ მოყვანის ლეგენდას მსოფლიოში ანალოგი არ მოეპოვება.სხვათა შორის ბევრმა უცხოელმა ბაზიერმა იცის ამის შესახებ,აქედან გამომდინარე ძალიან აინტერესებთ ქართველი ბაზიერების ხელოვნების გაცნობა.
არანაკლებ საინტერესო ზღაპარ-ლეგენდა წარმოადგინა მ.თომაძემ ტავის წერილში ”მიმინო მყავდა,მიყვარდა”.მაში აღწერილია,რომ უფლისწული ყვარლის მიდამოებში ნადირობსა,ხელზე მიმინო ეჯდა,მოსწყურდა,იქვე ნახა წყარო,აუვსეს ვერცხლის თასი წყლით,მიმინომ შეიფრთხიალა,დაჰკრა ფრთა და თასი გააგდებინა,მეორედ შეუვსეს და ასევე გააგდებინა,შეუვსეს მესამედ
და ამჯერადაც გააგდებინა თასი,უფლისწულს გული მოუვიდა და მიმინო მოკლა.როცა წყლით ისევ აუვსეს თასი,ვეზირმა შეაჩერეა არ დალიოთ,აქ რაღაც ამბავიაო.წყალი დაალევინეს მონადირე ძაღლს და იქვე მოკვდა.აღთმოჩნდა,რომ წყლის სათავეში შხამიანი გველი ბანაობდა და შხამს ანთხევდა.უფლისწული9ს ბრძანებით სათავე გაწმინდეს,მიმინო იქვე დაასაფლავეს და მისი ერთგულების აღსანიშნავად ”მიმინოს წყარო” უწოდეს.ეს ადგილი მდებარეობს ყვარლიდან 3 კმ-ს დაშორებით.
მეცნიერ შარდენის ცნობით,სამეგრელოში არისტოკრატია სანადირო ფრინველით ცხენზე ამხედრებული ნადირობდა.არაა განმარტებული რომელი ფრინველით (უნდა ვიფიქროთ,რომ ალბათ შავარდნით).დოლის ხმაურით აფრთხობდნენ ფრინველს,სანადირო ძაღლს არ იყენებდნენ. ი. ევლიახოვი აღწერს მიმინოთი ნადირობას იმერეთში,მაგრამ,საუბედუროდ,დღეისათვის მივიწყებულია ნადირობის ეს სახე. ”მონკავშირის” ქუთაისის ბაზიერთა სექციის თავმჯდომარემ მურთაზ წიქორიძემ დაიწყო ნადირობის ამ სახეობის გამოცოცხლებისათვის მუშაობა.მისი ინიციატივით ქუთაისში ჩავატარეთ ბაზიერთა რესპუბლიკური პირველობა,მაგრამ ბატონი მურთაზის გარდაცვალების შემდეგ,მის მიერ დაწყებული საქმე დავიწყებას მიეცაიმედი უნდა ვიქონიოთ,რომ იმერეთში კვლავ აღდგება სპორტის ეს სახეობა,რადგანაც აქ მისი განვითარებისათვის კარგი პირობებია.
როგორც ზემოტ ავღნიშნეთ,ქორ-შავარდნით ნადირობა საბჭოთა პერიოდში მიუღებლად მიიჩნიეს და მას წარსულის გადმონაშთად თვლიდნენ.საქართველოში ბაზიერობა სამარცხვინო საქმედ აღიარეს და დევნიდნენ კიდეც.იყო შემთხვევები,მიმინოთი ნადირობის გამო კაცს თანამდებობაც კი დაატოვებინეს.მიუხედავად იმისა ბევრმა ბაზიერმა არ დაყარა ფარ-ხმალი და ფარულად მაინც ეწეოდა მიმინოს დაგეშვასა და ნადირობას.რუსეთში კი ეს საქმე საქმე საერთოდ ჩაკვდა.
1967 წლიდან,როგორც იქნა აწგანსვენებული პაჭუ ჟორდანიას ინიციატივით,რომელსაც დიდი შრომა და მონდომება დასჭირდა,რომ დაემტკიცებინა ბაზიერობა სამონადირეო სპორტის სახედ,ჩატარდა პირველი რესოპუბლიკუი პირველობა და იგი უკვე ტრადიციულად ყოველწლიურად ტარდება საქართველოს სხვადასხვა ქალაქში,ჯერჯერობით მხოლოდ დასავლეთ საქართველოში.ყველა ჩატარებული პირველობის ანგარიში და ჩემპიონების სია მოგვყვავს ქვემოთ.
მსოფლიოს მრავალ ქვეყანაში სულ უფრო მეტად პოპულარული ხდება ქორ-შავარდნით,არწივით,მიმინოთი და სხვა დამჭერი ფრინველებით ნადირობა,მას ”მომავლის სპორტს” ეძახიან.ჩამოყალიბებულია ბაზიერთა მსოფლიო ასოციაცია,რომელიც აერთიანებს შემდეგ ქვეყნებს: ავსტრალია,ბელგია,ჩეხეთი,სლოვაკეთი,დანია,საფრანგეთი,გერმანია,ინგლისი,ინდოეთი,ირლანდია,იტალია (პრეზიდენტი იტალიელია), იაპონია,ნიდერლანდები,პორტუგალია,ესპანეთი,ტუნისი,ზიმბაბვე,აშშ,უნგრეთი, აქართველო (მიღებული იქნა 1991 წელს).საგულისხმოა,რომ ყოფილ საბჭოთა რესპუბლიკე
ბს შორის მხოლოდ საქართველოა ასოციაციის წევრი;კანდიდატები არიან რუსეთი,უკრაინა და ყირგიზეთი,მათი მიღების საკითხი ჯერჯერობით შეჩერებულია.ყოველწლიურად,მორიგეობით,სხვადასხვა ქვეყანაში ეწყობა ბაზიერთა საერთაშორისო შეხვედრები.საქართველოს წარმომადგენლობამ მიიღო მონაწილეობა უნგრეთში,ჩეხეთში,ბელგიაში მოწყობილ ღონისძიებებში.გასაგები მიზეზების გამო ბოლო პერიოდში მათში მონაწილეობას ვერ ვღებულობთ.იმედი გვაქვს,რომ ჩვენს ქვეყანაში მდგომარეობა გაუმჯობესდება და მოგვეცემა საშუალება მივიღოთ მონაწილეობა ბაზიერთა საერთაშორისო შეჯიბრებაში,ასევე ჩვენც ჩავატაროთ მსგავსი შეხვედრები.საქართველოს ბაზიერთა აღიარებას დიდად შეუწყო ხელი ”მონკავშირის” ყოფილმა თავჯდომარემ ნ. გელიაშვილმა. მდენიმე იტყვით ნდა ავღნიშნო ენი

არაუშავს ;)

დამატებულია (08.11.2009, 19:17:05)
---------------------------------------------
არწივით ნადირობა
არწივით ნადირობა დამწყებ ფრინველებს შორის ყველაზე რთული და შრომატევადია, რადგან იგი დიდი ზომისა და წონისაა. საქართველოში გავრცელებიულია შვიდი სახეობის არწივი: დიდი და პატარა მყივანი, კრაზანიჭამია, გველიჭამია, ჩია, ბექობის არწივი და მთის არწივი. მათ შორის ყველაზე დიდია მთის არწივი დედალი იწონის4.5 კგმდე და მამალი შედარებით პატარაა.
არწივებით ძირითადად ნადირობენ ცხოველებზე კარგად დაგეშილი მთის არწივით მგლებზეც კი ნადირობენ. იგი მიმდინარეობს ცხენით რადგან ხშირია ისეთი შემთხვევებიც როცა მონადირე ნადირს რამდენიმე კილომეტრზეც კი მისდევს. ნადავლის დაჭერის შემდეგ თუ მონადირე დროზე არ მივიდა შესაძლოა არწივმა დააზიანოს ნადავლი, მაგალითად მელა და რის შემდეგაც მისი ტყავი გაუფასურდება. ნადირობის დროს ხშირია შემთხვევებიც როცა არწივს ნადირი შეხვდება ძლიერი,ორივე მინდორზე გორაობს და არწივს შეიძლება დაუზიანდეს ფრთები და კუდი. ხშირად არწივს უნდა რომ კლანჭები გახსნას მაგრამ ამას ვერ აკეთებს რადგან მას ნერვული სისტემა ისე აქ მოწყობილი რომ სანამ არ დაწყნარდება, ბრჭყალები რომელიც ჩარსობილი აქ ცხოველსი, არ გაიშლება.ბაზიერებში წესია როგორც კი არწივი ნადავლს დაიჭერს მისვლისთანავე ცხოველს ყელს გამოჭრიან და არწივს აპურებენ მაგრამ ცოტა ხნით. როგორც კი რამოდენიმე ულუფა სისხლიან ხორცს მიირთმევს, ბაზიერი იქვე იქვე გამოართმევს ნადავლს და მმისცემს მჭლე ხორცს, რომელიც წინასწარ აქ გამზადებული. ეს ხდება დაახლოებით ისე როგორც მიმინოს "დათვალტვინების" დროს.
არწივით ნადირობას აქვს თავისი წესები. მე ვესწრებოდი ასეთ ნადირობას უნგრეთში და ჩეხეთში ყოფნის დროს. მისი მიმდინარეობისას ბაზიერები გამწკივდებია ერთ ხაზზე სავარგულში ან ნახნავში და მოხსნიან არწივებს "ცაფჰუტებს" (ერთმანეთისგან დაშორება 10-15 მეტრია). ხელმძღვანელის ნიშანზე ისინი მიდიან წინ და ვისაც გამოუხტება კურდღელი მხოლოდ იმას აქ უფლება მიუტეოს არწივი დანარჩენები რჩებიან ადგილზე და უყურებენ დაიჭერს თუ არა ნადავლს არწივი. სანამ ბაზიერი უკან არ დაბრუნდება არავის აქ უფლება გააგრძელოს ნადირობა. ხელმძღვანელის ნიშანზე ისევ იწყება ნადირობა და იგივე პროცედურა მეორდება. იყო შემთხვევა როცა მხოლოდ ერთ ბაზიერს შეხვდა ცხოველი სამჯერ და დანარჩენებს არცერთხელ.
რა არის მიზეზი იმისა რომ არწივი დაჭერილ ცხოველს ვერ აკავებს? ამას იმით ხსნიან , რომ როცა არწივი მაგალითად მგელ, წინ გაწეული აქვს ორივე ფეხის ბრჭყალები. იგი მსხვერპლს ერტიტ ბრჭყალებს ჩაასობს გავაზე, სადაც გადის ხერხემალი, ფრთების კი ინერციის ძალას აჩერებს -ამუხრუჭებს. მგელი მოაბრუნებს თავს, რომ უკბინოს და მაშინვე არწივი მეორე ფეხის კლანჭებით დაეძგერება დრუნჩზე. როგორ ცნობილია ხერხემალი შედგება მალებისგან და ამ მალებში შედის არწივის ბასრი ლანჭები, რაც იწვევლს ცხოველის ნერვული სისტემის დამბლას, მის დამორჩილებას. მაგრამ ხშირად არის შემთხვევები როცა ბრჭყალები ცხოველს ჩარჭობილი აქვს თუმცა იგი ხერხემლის მალებში არაა მოხვედრილი. ამ შემთვევაში ცხოველი მხოლოდ დაჭრილია, დამბლა არ ემართება და იბრძვის. თუ იგი ძლიერია და ამავე დროს ბაზიერმა დააგვიანა მისვლა, შეუძლია კლანჭებს თავი დააღწიოს. ხშირ შემთხვევაში არწივს უზიანდება ფრთებია და მწყობრიდან გამოდი, ამიტომ აუცილებელია, ბაზიერი დროზე ადრე მივიდეს მასთან და დაეხმაროს მსხვერპლის დამორჩილებაში. ამისათვის როგორც უკვე ვთქვით ბაზიერი ნადირობს ცხენზე ამხედრებული. არის ისეთი ადგილების სადაც იყენებენ ყველგანმავალ ავტომობილებსაც. ერთ ნადირობაზე თუ არწივი კარგ ფორმაშია შეუძლია დაიჭიროს 10-მდე კურდღელი.

წინათქმა 3-6 გვ.
ავტორისაგან 7-8 გვ.
ქორ-შავარდნით ნადირობა საქართველოში (9-21) 9-17 მდე დაწერილია და დარჩენილია 18-21 მდე
შავარდნით ნადირობა 42-44 გვ.
არწივით ნადირობა 44-46 გვ.
მწყერზე და მტრედზე ნადირობა ხელოვნურად შექმნილ პოლიგონზე 46-47 გვ.
----------------------------------------
ამ თემებს gigagiga239-ი წერს ანუ 22გვერდიდან 30 გვერდამდე

მწყერი 22-23 გვ.
მიმინო 24-25 გვ.
ღაჟო 25-27 გვ.
კარვის გამართვა 27-28 გვ.
ჩიტბადე 28-29 გვ.
დაჭერილი ფრინველის ბადიდან გამოხსნა 29-30 გვ.

---------------------------------------------

დანარჩენი თემები შეგიძლიათ დაწეროთ

ეს არ წაშალოთ

ეს თემებია დაწერილი

წინათქმა 3-6 გვ.
ავტორისაგან 7-8 გვ.
ქორ-შავარდნით ნადირობა საქართველოში (9-21) 9-17 მდე დაწერილია და დარჩენილია 18-21 მდე
შავარდნით ნადირობა 42-44 გვ.
არწივით ნადირობა 44-46 გვ.
მწყერზე და მტრედზე ნადირობა ხელოვნურად შექმნილ პოლიგონზე 46-47 გვ.

დანარჩენი დასაწერია

მწყერი – ყველაზე პატარა ფრინველია ქათმისნაირებს შორის. ფრთა აქვს 100–115 მმ, კუდი 35–50 მმ, წონით 73–134 გრამამდეა. დედალი და მამალი ერთმანეთისგან თითქმის არ განსხვავდება, მამალი ოდნავ უფრო დიდია. შეფერილობა – მოჟანგისფერო მურაა შუა ნაწილში ვიწრო ღია ფერის ზოლით, თვალების ზემოთ მოთეთრო ზოლები აქვს. მისი მკერდი მკრთალი ჟანგმიწისფერია, ხოლო მუცელი – მოთეთრო.
მწყრის გავრცელების არეალი ძალიან დიდია , ბუდობის არეალი მოიცავს დასავლეთით აზორის და კანარის კუნძულებს, აღმოსავლეთით – ბაიკალის ტბამდე და ჩრდილო–აღმოსავლეთ მონღოლეთამდე სივრცეს. ჩრდილოეთი სკანდინავიასა და ფინეთში ვრცელდება 65–ე პარალელამდე, ურალის ქედამდე – მე–60 , ხოლო ენისეის აუზში 61–ე პარალელამდე. სამხრეთით მოიპოვება მაროკოსა და ეგვიპტეში, აზიაში: პალესტინაში, მესოპოტამიაში, ბელუჯისტანის ჩრდილოეთ ნაწილში და ჩრდილო–დასავლეთ ინდოეთში. მწყერი გადამფრენი ფრინველია. ზამთრობს აფრიკის ეკვატორულ და ჩრდილო–დასავლეთ ნაწილებში, ევროპისა და აფრიკის ხმელთაშუაზღვის სანაპიროებზე, არაბეთის ნახევარკუნძულზე და მთელ კონტინენტურ სამხრეთ აზიაში. საქართველოში ბუდობს აღმოსავლეთ რაიონებში, დასავლეთ საქართველოში ბლომად გვხვდება მიმოფრენის პერიოდში. აღსანიშნავია, რომ მოფრენის პერიოდში პირველად გვხვდებიან ზრდასრული მამლები, შემდგომ მოფრინდებიან დედლები, ბოლოს კი – ახალგაზრდები . ნაწილი იზამთრებს საქართველოსა და აზერბაიჯანში.
მწყერს უყვარს ღია ადგილები, მარცვლოვანთა ნათესები, ბაღ–ბოსტნები , მაღალბალახიანი მინდვრები, გვხვდება თითქმის ყველგან. მწყრები , მუდმივ წყვილებს, ისე, როგორც მტრედები გედები და სხვა ფრინველები , არ ქმნიან. ერთ დედალს დასდევს რამდენიმე მამალი, ხშირად მათ შორის იმართება ,,დუელი” . ამთვისებას სეირის მოყვარულები იყენებენ და აწყობენ ე.წ. მწყრების ,,კორიდას” . გამარჯვებულებს აჯილდოებენ , რაც აკრძალულია !
ბევრ მოყვარულს მწყერი სახლში ჰყავს, როგორც დეკორატიული ფრინველი, იგი კარგად ეგუება ტყვეობას, კარგი ხელშეწყობით შეიძლება მისი გამრავლება.
ბუნებაში მწყერი ბუდეს იკეთებს მიწაზე, ხშირად ცხოველის ნაფეხურში ; მას გამოაფენს ხმელი ბალახით , ბუმბულით . დედალი კრუხი დებს – 10–12 , ზოგჯერ 18–მდე კვერცხს (ლიტერატურაში აღნიშნულია 24 კვერცხიც). 15–17 დღეში იჩეკებიან მუტრუკები* , როგორც კი შეიშრობენ ისინი ბუმბულს მაშინვე იწყებენ მოძრაობას, მამალი აღზრდაში არავითარ მონაწილეობას არ ღებულობს. ბარტყები სწრაფად იზრდებიან – 35–40 დღის შემდეგ აღწევენ ზრდასრულ ზომას.
პირველი კვერცხდება ხდება აპრილში , მეორე – აგვისტოში . მწყერი, ძირითადად , მარცვლეულით იკვებება, მაგრა, მისი კვების რაციონში შედის ჭიაღუაც, პეპლები, მწერები.
მწტერზე ნადირობა საქართველოში ძალიან პოპულარულია. როგორც აღვნიშნეთ განსაკუთრებით დიდი რაოდენობით გვხვდება დასავლეთ საქართველოში. მასზე ნადირობენ, როგორც თოფით , ასევე დამჭერი ფრინველებით ( მიმინო, ალალი, ქორი და სხვა). ყველაზე პოპულარულია ,,მემწყერიათი” – მიმინოთი ნადირობა, ამიტომ ჩვენ ძირითადად მასზე შევჩერდებით.

–––––––––––––––
* მუტრუკი – მწყრის ბარტყი

საქართველოში დამჭერ ფრინველებს შორის ყველაზე პოპულარულია მიმინო. იგი პატარა ზომის მტაცებელი ფრინველია, რომელსაც ბაზიერები იყენებენ დასაგეშად. მწყერზე სანადიროდ ძირითადად იყენებენ დედალ მიმინოს, რადგან ზომით იგი საგრძნობლად დიდია მამალზე და ამავე დროს უფრო ღონიერიცაა. დასაგეშად გამოიყენება ახალგადმოფრენილი მიმინო, რომელსაც ბაზიერები ეძახიან ,,ნარდს” , ხოლო გამოზამთრებულს ჰქვია ,,კაპუეტი”.ზოგან ,,კაპოეტს” ეძახიან . სახლში გამოზამთრებული კაპუეტი, ძლიერიცაა და ამავე დროს საიმედოც. დაჭერილი კაპუეტის დაგეშვაც შეიძლება, მაგრამ საიმედო არ არის – შეიძლება გაფრინდეს.
ბაზიერები მიმინოს არჩევენ ფერის მიხედვით , მაგალითად: ჩხართვის ფერი , ნათელყვითელი , ნათელწითელი, ყვითელი, ჟანგისფერი, თეთრი და სხვა . კარგ მიმინოდ ითვლება ისეთი, რომელსაც აქვს პატარა თავი , მოგრძო კისერი, საღი და მოკლე ფეხები , განიერი მკერდი, გრძელი ფრთები , ელვარე თვალები. ბუნებაში არსებობს მიმინოს 8 ქვესახეობა, აქედან კრუხად ჯდება მხოლოდ დედალი მიმინო , საქართველოში გავრცელებულია ერთ–ერთი მათგანი.
იგი ბუდეს იკეთებს მაღალ ხეზე – უყვარს ნაძვი და ფიჭვი, ხანდახან ფოთლოვან ხეებზეც იკეთებს ბუდეს. ბაზიერები ამბობენ , რომ რა ფერის ფოთლებიან ხეზეც იზრდებიან ბარტყები იმ ფერის მიმინო გამოვაო. მაისის დასაწყისში დებს 4–5 კვერცხს, იშვიათად – 6–ს . ბარტყები, იჩეკებიან დაახლოებით 32 დღეში, მათ გამოსაკვებად ორივე მშობელი იჭერს პატარა ზომის სხვადასხვა ფრინველს, ზოგჯერ თაგვებს და მემინდვრიებსაც. ჩვეულებრივად, როცა ბარტყები არ ჰყავთ გამოსაზრდელი, მამალს გამოსაკვებად დღეში სჭირდება 2–3 პატარა ზომის ჩიტი, ხოლო დედალს – 3–4
მიმინოს გავრცელების არეალი ძალიან დიდია, გვხვდება თითქმის ყველგან, იზამთრებს ჩრდილო–აღმოსავლეთ აფრიკაში და სამხრეთ აზიაში. საქართველოში მობინადრე სახეობად ითვლება.
მიმინოს და სხვა დამჭერი ფრინველის დასაჭერად იყენებენ პატარა ზომის ჩიტებს – ბეღურას, ნარჩიტას, მეფეტვიას, ღაჟოსს და სხვა, მაგრამ მათ შორის საუკეთესოა ღაჟო . ბათუმელმა ბაზიერმა ა.ხაჯიშვილმა შექმნა მექანიკური ჩიტი, რომელმაც შეცვალა ბუნებრივი ღაჟო , თუმცა მას სჭირდება სრულყოფა, ალბათ ახლო მომავალში ბაზიერებს აღარ დასჭირდებათ ჩიტების დაჭერა და მათი გაწვრთნა..

წინათქმა 3-6 გვ.
ავტორისაგან 7-8 გვ.
ქორ-შავარდნით ნადირობა საქართველოში (9-21) 9-17 მდე დაწერილია და დარჩენილია 18-21 მდე
მწყერი 22-23 გვ.
მიმინო 24-25 გვ.
შავარდნით ნადირობა 42-44 გვ.
არწივით ნადირობა 44-46 გვ.
მწყერზე და მტრედზე ნადირობა ხელოვნურად შექმნილ პოლიგონზე 46-47 გვ.

დანარჩენი დასაწერია

დამატებულია (16.07.2011, 17:46:09)
---------------------------------------------
ან იქნებ ყველა გვერდს გადაუღოთ სურათი თუ არ შეწუხდებით. მადლობა წინასწარ

დამატებულია (02.08.2011, 12:36:26)
---------------------------------------------
ჩიტბადე

ჩიტბადე იქსოვება ძალიან წვრილი ძაფისგან, მისი ნახვრეტები იმ ზომისაა, რომ ფრინველი წიგ ვერ გაძვრეს. მას ბაზიერი თავისი შეხედულებით ქსოვს. ძველად მოსაქსოვად იყენებდნენ აბრეშუმის ძაფს, რომელსაც ღებავდნენ მდელოსფრად, რომ შეხამებული ყოფილიყო რელიეფთან და ფრინველს არ შეემჩნია. ამჟამად გამოიყენება სხვადასხვა ტიპის ძალიან წვრილი "ობობას ქსელა" ("Паутинка"), ან თითქმის უხილავი ე.წ. სათევზაო პოლიამიდის (კაპრონის) ძაფისგან დამზადებული ბადეები, რომლებიც ძალიან მაგრებია და არ ლპება. ისინი იქსოვება სამკუთხედის ფორმით და გაკრულია თხილის ან ბამბუკის (ზოგი ხმარობს ალუმინის მსუბუქ მილებს) ორ ჯოხზე ბადის სიგრძე არ აღემატება სამ მეტრს, მას აყენებენ ქოხის წინ.

28 გვერდი